XENOPHON - ΞΕΝΟΦΩΝ

Ξενοφών
Ο Ξενοφών (περ. 427 π.Χ.-355 π.Χ.) Αθηναίος ιστορικός και φιλόσοφος υπήρξε στρατιώτης, μισθοφόρος και μαθητής του Σωκράτους και περισσότερο γνωστός για τα έργα του σχετικά με την ιστορία του καιρού του, τα έργα του Σωκράτους, και τη ζωή του στην Ελλάδα. Ήταν γιός του Γρύλλου και της Διοδώρας.
Η Οικογένειά του ανήκε στο δήμο των Ερχιέων, λίαν εύπορη αφού ανήκε στη τάξη των ιππέων. Οι περί του έτους γέννησής του πληροφορίες είναι ασαφείς τοποθετούμενες μεταξύ του 440 και του 425 π.Χ. Όμως στη "Ανάβαση" παρυσιάζεται να έχει υπερβεί το 30ο έτος, γεγονός που δικαιολογεί την εκδοχή να έχει γεννηθεί το 431 π.Χ.
Παιδικά χρόνια
Ο Διογένης ο Λαέρτιος μας εξιστορεί ότι κάποτε όταν ήταν ακόμη νέος, ο Ξενοφών συνάντησε τούτον σε στενό δρόμο ο Σωκράτης και με τη ράβδο του εμπόδισε τη περαιτέρω πορεία του και τον ρώτησε μεταξύ άλλων "που οι άνθρωποι γίνονται καλοί και αγαθοί;" Βρισκόμενος τότε ο Ξενοφών σε αμηχανία ο Σωκράτης του απήντησε "Έπου και μάνθανε!". Από τότε ο Ξενοφών υπήρξε μαθητής του Σωκράτη που τον θεωρούσε πρότυπο.Ανδρωθείς ο Ξενοφών με συναναστροφή δωριζόντων ευγενών νέων της Αθήνας που είχαν ως κύρια ασχολία τον αθλητισμό, παρέμεινε σε όλη τη ζωή του λάτρης της πάλης και των ελευθέρων αγώνων από δε τά έργα του διαφαίνεται ότι υπήρξε άριστος ιππέας.
Εκστρατεία
Το 401 π.Χ. ο Ξενοφών καλείται από τον φίλο του Πράξενο (τον Βοιώτιο) που διατριβούσε στις Σάρδεις αν θέλει να μετάσχει στην εκστρατεία του Πέρση βασιλόπαιδος Κύρου εναντίον του αδελφού αυτού Βασιλέως Αρταξέρξη Β'. Ο ενθουσιασμός του Ξενοφώντα στην ανταπόκριση της πρόσκλησης φάνηκε από το γεγονός ότι σε προτροπή του Σωκράτη να πάρει χρησμό από το Μαντείο των Δελφών καταφέρνει να αποσπάσει θετική απάντηση με πλάγια όμως ερώτηση που ήταν "Σε ποιόν Θεό θα πρέπει να κάνει θυσία ώστε να πετύχει το ταξείδι του και να επιστρέψει σώος; (αντί της ορθής ερώτησης νά πάει ή όχι). Και βέβαια η σοφία του Μαντείου δια του Απόλλωνα που αντελήφθηκε τον σκοπό, του απάντησε όλους εκείνους τους θεούς επ΄ αγαθώ και μη (ακριβώς αυτό που μέχρι σήμερα λέμε "για καλό και για κακό").Έτσι ο Ξενοφων βρέθηκε στην Ασία παρά το πλευρό του Κύρου τον οποίο και άρχισε να θαυμάζει, από τον θαυμασμό που έτρεφε πρώτα εκείνος για τους Έλληνες. Συγκεκριμένα έλεγε ο Κύρος ότι "θέλει τους Έλληνες συμμάχους του όχι γιατί δεν είχε στρατό αλλά γιατί τους θεωρούσε ανώτερους από όλους τους άλλους λαούς" (Κύρ. Αναβ. Ι 7,3). Ακόμη ευδαιμονούσε τους Έλληνες για την μόνιμη κυριαρχούσα ελευθερία τους, που εκείνος θα προτιμούσε αντί πάντων, και που θεωρούσε ως προϊόν αυτής της ελευθερίας την πολεμική και ηθική των Ελλήνων υπεροχή. Αυτός ήταν και ο λόγος που ουδέποτε οι Πέρσες έκαναν πόλεμο είτε μεταξύ τους είτε ακόμη και με τους Έλληνες χωρίς τη παρουσία επίσης Ελλήνων (Κυρ. Παιδ VIII 8,26). Δεν είναι γνωστό με τι βαθμό η αξίωμα ο Ξενοφών συμμετείχε στο Περσικό στρατό και στην αυλή του Κύρου, το σίγουρο είναι ότι ήταν συνδαιτυμόνας του και εκ των στενότερων συνομιλητών του.Οπωδήποτε όμως, μετά τον φόνο του φίλου του, Κύρου, στη παρά τα Κούναξα μάχη και την δολία εξόντωση των Ελλήνων στρατηγών από τον Τισσαφέρνη και εκλεγείς υπό των "μυρίων" (=10.000) Ελλήνων μισθοφόρων, στρατηγός (5ος κατά σειρά), οδήγησε αυτούς επιτυχώς αντιμετωπίζοντας πολλούς κινδύνους από τα υψώματα της Αρμενίας προς την Τραπεζούντα στις ακτές του Ευξείνου Πόντου και μετά έπλευσαν προς τα δυτικά πίσω στην Ελλάδα. Στη Θράκη, βοήθησαν το Σεύθη Β να γίνει βασιλιάς. Η καταγραφή της εκστρατείας και του ταξειδιού της επιστροφής από τον Ξενοφώντα επιγράφηκε Κύρου Ανάβασις.
Κρίσεις
Η ιστορική καταγραφή του Ξενοφώντα στην Ανάβαση είναι ένα από τα πρώτα γραπτά κείμενα ανάλυσης των χαρακτήρων ενός ηγέτου και παράδειγμα ανάλυσης τύπου ηγεσίας, που καλείται σήμερα θεωρία «Μεγάλων Ανδρών». Στην καταγραφή, ο Ξενοφών περιέγραψε το χαρακτήρα του Κύρου του νεότερου, λέγοντας ότι “από όλους του Πέρσες που έζησαν μετά τον Κύρο το Μέγα, ήταν ο πιο κατάλληλος για βασιλιάς και για μια αυτοκρατορία (σελ. 91).” Το κεφάλαιο 6 συστείνεται για ανάγνωση διότι περιγράφει τους χαρακτήρες πέντε ηττημένων στρατηγών που παραδόθηκαν στον εχθρό. Ο Κλέαρχος παρατίθεται ότι πίστευε ότι «ένας στρατιώτης θα πρέπει να φοβάται περισσότερο τον ίδιο το διοικητή του από τον εχθρό (σελ. 131).» Ο Μένων περιγράφεται ως άνδρας του οποίου η κυρίαρχη φιλοδοξία ήταν να γίνει πλούσιος (σελ. 133). Ο Αγίας ο Αρκάς και ο Σωκράτης ο Αχαιός αναφέρονται για το θάρρος τους και τον υπολογισμό των φίλων τους (σελ. 135).
Ο Ξενοφών αργότερα εξορίστηκε από την Αθήνα, πιθανώς διότι πολέμησε υπό το Σπαρτιάτη βασιλιά Αγησίλαο εναντίον των Αθηνών στην Κορώνεια. (Είναι πιθανό ωστόσο ότι είχε ήδη εξοριστεί λόγω του συνδέσμου του με τον Κύρο.) Οι Σπαρτιάτες του έδωσαν περιουσία στη Σκιλλούντα, κοντά στην Ολυμπία στην Ηλίδα, όπου συνέγραψε την Ανάβαση. Ο γιος του πολέμησε για την Αθήνα στη Μαντίνεια, ενώ ο Ξενοφών ακόμη ζούσε, έτσι η εξορία του ανεκλήθη. Ο Ξενοφών πέθανε στην Κόρινθο, ή ίσως στην Αθήνα, και η ημερομηνία θανάτου του είναι αβέβαιη. Είναι γνωστό ότι έσωσε τον προστάτη του Αγησίλαο, για τον οποίο έγραψε ένα εγκώμιο.Ο Διογένης Λαέρτιος ονόμαζε τον Ξενοφώντα "Αττική Μούσα" λόγω της γλυκύτητας της γραφής του, λίγοι ποιητές έγραψεν στην Αττική διάλεκτος.
Κατάλογος έργων
Τα έργα του Ξενοφώντος, ιδιαιτέρως η Κύρου Ανάβασις, συχνά διαβάζονται από αρχαρίους στην Ελληνική γλώσσα. Τα Ελληνικά είναι μία κύρια πηγή γεγονότων στην Ελλάδα από το 411 ως το 362, και των Σωκρατικών έργων, που διατηρήθηκαν καθ' ολοκληρία, είναι οι μόνοι εναπομείνανετς αντιπρόσωποι των Σωκρατικών λόγων εκτός των διαλόγων του Πλάτωνος.
ΑΠΟ ΤΟ www.istoria.exnet.gr