BRASILIA (BRAZIL) - ΜΠΡΑΖΙΛΙΑ (ΒΡΑΖΙΛΙΑ)

Μπραζίλια
Στις αρχές της δεκαετίας του 1950, η Βραζιλία ήταν μια χώρα με ανεξάντλητες φυσικές πηγές και έντονες κοινωνικές αντιθέσεις. Ήταν επίσης μια χώρα που αναζητούσε απεγνωσμένα κάποιον προσανατολισμό. Στην ευφορία της μεταπολεμικής εποχής, όταν οι ανεπτυγμένες χώρες ζούσαν σε μια φρενήρη δραστηριότητα, η Βραζιλία βρήκε 3 διαφορετικές ηγεσίες: Η πρώτη ήταν ο Ζουσελίνο Κούμπιτσεκ, ένας φιλόδοξος πολιτικός που έγινε πρόεδρος το 1956. Ο δεύτερος ήταν ο Λούσιο Κόστα, ένας λαμπρός σχεδιαστής πόλεων που μεγάλωσε στην Ευρώπη και επέστρεψε στη Βραζιλία για να αποκομίσει τους καρπούς της μαθητείας του. Κι ο τρίτος ήταν ο πασίγνωστος αρχιτέκτων Όσκαρ Νιμέγιερ, μαθητής του Κόστα και του Κορμπιζιέ.
Η συνεργασία των δύο σχεδιαστών το 1956 οδήγησε στον σχεδιασμό της Μπραζίλια, της νέας πρωτεύουσας που επρόκειτο να κατασκευαστεί στο κέντρο της χώρας σε ένα υψίπεδο μάλλον άγονο, σε ύψος 1.100 μέτρα. Η τοποθεσία είχε επιλεγεί θεωρητικά μετά από πολλές αναγνωριστικές πτήσεις. Οι διάφορες κυβερνήσεις της Βραζιλίας είχαν σκεφτεί τη μεταφορά της πρωτεύουσας από το Ρίο ντε Ζανέϊρο που ασφυκτιούσε πληθυσμιακά επί 200 χρόνια σε μια ηπειρωτική τοποθεσία, με σκοπό να επιταχυνθεί η ανάπτυξη σε περιοχές παραδοσιακά καθυστερημένες. Όταν επήλθε συμφωνία μετά τον γεωγραφικό συντονισμό, ο Κούμπιτσεκ προκήρυξε διαγωνισμό για τον σχεδιασμό μιας πόλης πρότυπο που θα αποτελούσε την εικόνα για γρήγορη πρόοδο ολόκληρης της χώρας. Νικητές του διαγωνισμού αναδείχθηκαν ο Κόστα και ο Νιμέγιερ. Ο Κόστα ανέλαβε τον σχεδιασμό του περιγράμματος της πόλης, ενώ ο Νιμέγιερ ήταν υπεύθυνος για τον σχεδιασμό των πιο σημαντικών δημόσιων κτιρίων. Λόγω της έμμονης ιδέας που είχε καταλάβει τον κόσμο εκείνη την εποχή με τα αυτοκίνητα, τόσο σαν σύμβολα υπεροχής όσο και σαν μέσα μεταφοράς, ο Κόστα σχεδίασε την πόλη με εξαιρετικά φαρδείς δρόμους – ο Αβενίντα Έιξο Μονουμεντάλ εξακολουθεί να είναι ο πιο πλατύς δρόμος στον κόσμο – προς όφελος φυσικά των αυτοκινητιστών και όχι των πεζών. Σύμβολο της αστικής προόδου, η Μπραζίλια σχεδιάστηκε κατά μήκος δύο κάθετων αξόνων: Τον άξονα από ανατολή προς δύση που περιστοιχιζόταν από κυβερνητικά κτίρια και από βορρά προς νότο με κατοικήσιμες περιοχές. Με εξαίρεση τη Ρούα ντα Ινγκρεζίνια, οι δρόμοι δεν είχαν ονόματα αλλά η ονομασία τους οριζόταν με γράμματα και αριθμούς. Αυτά τα σουπερκουάντρα (τεράστια τετράγωνα) συνδέονταν με δρόμους που ήταν κατανεμημένοι σε περιοχές για εμπορικούς σκοπούς, για παροχή υπηρεσιών και για αναψυχή και διασκέδαση. Το κυρίαρχο χαρακτηριστικό της πόλης, τα πάρκα, έρχονται σε αντίθεση με την ξηρότητα της περιοχής και συγκαταλέγουν τη Μπραζίλια στις πόλεις με τις περισσότερες πράσινες περιοχές κατά κεφαλή στον κόσμο. Τα μεγαλύτερα κτίρια περιβάλλονται με λίμνες γεμάτες νερό για αισθητικούς λόγους και επειδή η εξάτμιση αυξάνει την υγρασία του αέρα. Έτσι μειώνονται οι επιπτώσεις από το ξηρό κλίμα του υψιπέδου.
Η μικρογραφία της δύναμης αυτής της χώρας που είναι μεγάλη σαν ήπειρος είναι οι δίδυμοι πύργοι όπου έχουν την έδρα τους τα δύο κοινοβούλια της Βραζιλίας. Διαθέτουν 28 ορόφους και συνδέονται με μια γέφυρα για πεζούς σχηματίζοντας το γράμμα «Η», που αντιπροσωπεύει τις λέξεις Homem, Honra, Honestidade: Άντρας, τιμή, τιμιότητα. Ένα ημισφαίριο στη μια πλευρά των κτιρίων βλέπει επάνω και ένα άλλο πανομοιότυπο στην άλλη πλευρά βλέπει κάτω για να απεικονίζει την παγκόσμια ισορροπία. Στις γωνίες της τριγωνικής πλατείας Τρες Ποντέρες (Τρεις εξουσίες) βρίσκονται η εκτελεστική, η νομοθετική και η δικαστική εξουσία της κυβέρνησης της Βραζιλίας, σε μια σχέση που συμβολίζει την ανεξαρτησία και την ισότητα και των τριών. Το ίδιο κτίριο του κοινοβουλίου, το μουσείο Χ.Κ. Μεμόριαλ (που περιέχει επίσης το μαυσωλείο του Κούμπιτσεκ μετά τον θάνατο του σε τροχαίο δυστύχημα το 1976) και ο σταθμός των λεωφορείων είναι όλα ευθυγραμμισμένα στον ίδιο άξονα.
Ο Νιμέγιερ άφησε πραγματικά τη δημιουργικότητά του ελεύθερη στον καθεδρικό ναό δημιουργώντας απαλές κυματοειδείς γραμμές με τη χρήση του παροιμιωδώς άκαμπτου υλικού, του ενισχυμένου τσιμέντου. Προτιμώντας να προσδώσει περισσότερη ομορφιά παρά λειτουργικότητα, ο αρχιτέκτων δημιούργησε μια κατασκευή που συνδυάζει ορθολογισμό και παραδοσιακό βραζιλιάνικο μπαρόκ. Εργάστηκε προσωπικά, αλλά και επέβλεψε τους καλλιτέχνες και τους γλύπτες για τη διακόσμηση των κτιρίων. Τα τεράστια παράθυρα είναι έργα του Μαγέν Περέτι και τα ογκώδη μπρούτζινα γλυπτά των 4 Ευαγγελιστών μπροστά από την είσοδο του Αλφρέντο Τσεσκιάττ. Ένας άλλος Ιταλός ήταν υπεύθυνος για τη «Μετεόρα», το εντυπωσιακό σύμβολο των 5 ηπείρων που ήταν τοποθετημένο σε μια λίμνη από νερό μπροστά από το υπουργείο Εξωτερικών.
Η Μπραζίλια, που εγκαινιάστηκε την 21 Απριλίου 1960, είναι πρωτεύουσα της χώρας επί 40 και πλέον χρόνια, όμως ήδη φαίνονται πάνω της σημάδια από την πάροδο του χρόνου. Το αρχικό σχέδιο έγινε με σκοπό να μπορούν να την κατοικήσουν 500.000 άνθρωποι, όμως σήμερα η πόλη έχει πληθυσμό 2 εκατομμύρια και τα νέα προάστια δεν σέβονται τα σχεδιαστικά κριτήρια που είχαν θεσπίσει οι δημιουργοί της πόλης. Συνέπεια τούτου είναι πολλοί να διερωτώνται κατά πόσον το σχέδιο υπήρξε επιτυχές. Το 1997, λίγους μόλις μήνες πριν από τον θάνατό του, ο Λούσιο Κόστα απάντησε στους επικριτές του ότι «η αλήθεια είναι ότι το όνειρό μου αποδείχθηκε μικρότερο από την πραγματικότητα».
ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ «UNESCO – ΟΙ ΘΗΣΑΥΡΟΙ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ»