Ο ΠΡΩΤΟΣ ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΗΣ 25ης ΜΑΡΤΙΟΥ ΩΣ ΕΘΝΙΚΗ ΕΟΡΤΗ

Ο πρώτος εορτασμός της 25ης Μαρτίου ως Εθνική εορτή
«Η ημέρα της 25ης Μαρτίου, λαμπρά καθ’ εαυτήν δια την εορτήν του Ευαγγελισμού, είναι επίσης λαμπρά και δια την έναρξιν του Ιερού Αγώνος και καθιερούται εις το διηνεκές ως ημέρα της Εθνικής Εορτής», λέει το Βασιλικό Διάταγμα της 15ης Μαρτίου 1838 του Όθωνα.
Η πιο γλαφυρή περιγραφή του πρώτου εορτασμού είναι ένα γράμμα μιας κυρίας επί των τιμών της Βασίλισσας Αμαλίας, της Βαρώνης Νορτενφίχτ σε μια φίλη της στο Μόναχο, έγραφε:
«Αθήναι, 25 Μαρτίου 1838. Σήμερα είναι η Επέτειος της Αναγεννήσεως της Ελλάδος. Ο Βασιλεύς ανεκήρυξε την ημέραν αυτήν Εθνική Εορτή και οι Έλληνες δέχτηκαν την απόφασή του με ενθουσιασμό. Στις 5 το πρωί τα κανόνια και η μουσική ανήγγειλαν την εορτή. Στις 9 πήγαν οι Βασιλείς με τα’ αμάξι στην εκκλησία για την δοξολογία, φορώντας εθνικές ενδυμασίες. Απ’ όλα τα γύρω χωριά έφτασαν πλήθη κόσμου, όλοι γιορτάσιμα ντυμένοι. Στα πρόσωπά τους έλαμπε η χαρά. Στην Πλατεία των Ανακτόρων στήθηκε χορός. Σχηματίστηκαν πολλοί κύκλοι, όλοι άνδρες. Πλησίασε και μια γυναίκα σε έναν κύκλο λέγοντας: - Σήμερα θα χορέψω κι εγώ. Δικαιούμαι πιο πολύ απ’ όλους σας. Στον Αγώνα έχασα τα’ αδέλφια μου και τα παιδιά μου…Δεν είναι λόγια αληθινής Σπαρτιάτισσας; Τον χορό παρηκολούθησαν οι Βασιλείς από τον εξώστη των Ανακτόρων. Το μεσημέρι έβρεξε και σταμάτησε η γιορτή, το βράδυ όμως βελτιώθηκε ο καιρός κι έγινε λαμπαδηφορία. Φωταγώγησαν και την Ακρόπολη και άναψαν στον απέναντι μεγάλο λόφο πολλές φωτιές, που σχημάτισαν έναν τεράστιο πύρινο σταυρό….».
Πρόκειται ασφαλώς για τον Λυκαβηττό, όπου σήμερα το ηλεκτρικό φως ανάβει τις γιορταστικές φωτεινές επιγραφές. Τα μέσα καινούργια, η ιδέα όμως αρκετά παλιά…
Έτσι χρειάστηκε να περάσουν δέκα επτά ολόκληρα χρόνια από το 1821, για να εορτασθεί η 25η Μαρτίου ως Εθνική Εορτή.
Πρώτα, η Εθνική Εορτή συνέπιπτε με την Πρωτοχρονιά. Ήταν η επέτειος της περίφημης «Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας του Ελληνικού Έθνους» προς όλον τον κόσμο, από την Πρώτη Εθνική Συνέλευση της Επιδαύρου, την 1η Ιανουαρίου 1822. Η αρχική ιδέα να καθορισθεί η εθνική επέτειος την 25η Μαρτίου ήταν του Κωλέττη, όταν το 1835, ως Υπουργός Εσωτερικών, σκέφθηκε να ρυθμίσει τις εθνικές εκδηλώσεις. Είχε ετοιμάσει μάλιστα και το σχετικό διάταγμα, αλλ’ εν τω μεταξύ έπαυσε να είναι υπουργός και τον έστειλαν πρεσβευτή στο Παρίσι. Αναβλήθηκε λοιπόν το ζήτημα.
Πρέπει να σημειωθεί ότι και το 1837 είχε εορτασθεί η 25η Μαρτίου, όχι μόνον θρησκευτικά ως ημέρα του Ευαγγελισμού, αλλά και πολιτικά ως Εθνική Εορτή, ανεπίσημα όμως.
Στην καθιέρωση της 25ης Μαρτίου ως Εθνικού Επετείου υπήρξαν αντιρρήσεις και διχογνωμίες. Πρώτα-πρώτα για το γεγονός ότι η Επανάσταση είχε αρχίσει έναν μήνα πριν, στις 22 Φεβρουαρίου 1821, στο Ιάσιο της Μολδαβίας από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη. Αυτό όμως, έγινε επειδή ο Υψηλάντης πληροφορήθηκε ότι η κίνηση είχε γίνει γνωστή από τους Τούρκους και επιτάχυνε την Επανάσταση. Γιατί, σύμφωνα με απόφαση της Φιλικής Εταιρείας, ο Αγώνας θα άρχιζε παντού στις 25 Μαρτίου.
Ο Παπαφλέσσας, αντιπρόσωπος του Υψηλάντη, αυτήν την ημερομηνία καθόρισε για την έναρξη της Επανάστασης στο μυστικό συνέδριο των κορυφαίων προεστών και αρχιερέων τον Ιανουάριο του 1821 στο Αίγιο. Επίσης, χαρακτηριστικό είναι ότι ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, την Πρώτη Επαναστατική Προκήρυξη, που υπογράφει ως Ηγεμών και Αρχιστράτηγος στην Καλαμάτα, την χρονολογεί με την 24ην Μαρτίου 1821, για να φανεί ότι ο Αγώνας αρχίζει πια την επομένη, όπως έχει ορισθεί και ξέρουν οι αρχηγοί και ο λαός. Στη Ρούμελη η επανάσταση άρχισε τις πρωινές ώρες της 24ης Μαρτίου ύστερα από την προς τούτο συνέλευση της Αγίας Μαύρας, όπως λεγόταν τότε η Λευκάδα, κατόπιν πρόσκλησης του εκπροσώπου της Φιλικής Εταιρείας στη Λευκάδα Ιωάννου Ζαμπελιού, στην οποία συμμετείχαν οι πρωτοκαπεταναίοι της Ρούμελης, Ανδρούτσος, Πανουργιάς, Καραϊσκάκης, Μακρής, Στουρνάρης, Κοντογιάννης και άλλοι, προσήλθε δε σε αυτήν και ο Ηλίας Μαυρομιχάλης, γιος του Πετρόμπεη για να λάβει γνώση και να ενημερώσει τους «Φιλικούς» και καπεταναίους του Μωρηά.
Την έναρξη της επανάστασης στην Ανατ. Χέρσο Ελλάδα κήρυξε ο γέρο - Πανουργιάς, εκπρόσωπος αυτής, στο Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία Σαλώνων περιστοιχισμένος από μυημένους «Φιλικούς», καπεταναίους, προκρίτους και κληρικούς, ενώ ο Ανδρούτσος από την Πάτρα όπου βρισκόταν προσωρινά, έστειλε την από 22-3-1821 μνημειώδη επιστολή του στους Γαλαξιδιώτες για τον άνισο ξεσηκωμό τους: «Εγώ με τα παλικάρια μου είμαι στο ποδάρι», τους έγραφε.
Οπωσδήποτε, ανεξάρτητα με την ακριβή ημερομηνίας έναρξης της Επανάστασης του 1921, στον καθορισμό της ημερομηνίας εορτασμού του γεγονότος, συνετέλεσε αποφασιστικά η επιθυμία και απόφαση να συμπέσει ο εορτασμός της Παλιγγενεσίας του Γένους με την μεγάλη γιορτή της εκκλησίας μας, του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.
Σωστά λοιπόν, καθιερώθηκε η 25η Μαρτίου ως Εθνική Εορτή για την έναρξη της Επαναστάσεως των Ελλήνων το 1821.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΕΘΝΙΚΗ ΗΧΩ»